Rodzaje ubezpieczeń społecznych w Republice Czeskiej.

System ubezpieczenia społecznego w Republice Czeskiej obejmuje:

1. ubezpieczenie zdrowotne (zdravotní pojištění),
2. ubezpieczenie emerytalno-rentowe (důchodové pojištění),
3. ubezpieczenie chorobowe (nemocenské pojištění),
4. państwową politykę zatrudnienia (státní politika zaměstnanosti).

Ubezpieczenie zdrowotne

Ubezpieczeniem zdrowotnym w Republice Czeskiej objęte są osoby zatrudnione na terytorium tego kraju na podstawie umowy o pracę, osoby prowadzące działalność zarobkową na zasadach samozatrudnienia, osoby nie posiadające własnych dochodów oraz pracownicy państwowi.

Podstawą do obliczenia składki jest wynagrodzenie brutto pracownika (podstawa nie może być niższa niż płaca minimalna – gdyby tak było należy uiścić składkę w wysokości 13,5% płacy minimalnej, która w 2020 r. wynosi 14.600- CZK). Stawka ubezpieczenia zdrowotnego dla pracowników wynosi 13,5% (4,5% pobierane jest z wynagrodzenia brutto pracownika, a pozostałe 9% płaci pracodawca).

Każdy pracownik ma prawo do wyboru zakładu ubezpieczenia zdrowotnego (w Republice Czeskiej obecnie działa ich 7). Pracodawca ma obowiązek zarejestrowania się jako płatnik składek w zakładzie, w którym zarejestrowany jest pracownik, w terminie do 8 dni od daty zatrudnienia pracownika. Pracodawca zobowiązany jest również do odprowadzania na konto właściwego zakładu całej składki na ubezpieczenie zdrowotne, a więc 9% za siebie i 4,5% za swego pracownika.

Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (OSVČ - osoba samostatně výdělečně činná) płacą składkę do wybranego przez siebie zakładu ubezpieczenia zdrowotnego w wysokości 13,5% od podstawy wymiaru składki, którą stanowi 50% różnicy pomiędzy przychodami z tytułu działalności zarobkowej, a wydatkami na ich osiągniecie i utrzymanie (czyli 6,75% z zysku). Podstawa do obliczenia składki w przypadku osoby samozatrudnionej nie może być niższa od ustawowej podstawy minimalnej liczonej od średniego wynagrodzenia za rok poprzedni.

Minimalna składka na ubezpieczenie zdrowotne w 2020 r. dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą wynosi 2.544,- CZK miesięcznie.

Odprowadzanie składek z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego za dany miesiąc powinno być dokonywane od 1. do 8. dnia kolejnego miesiąca w przypadku OSVČ, zaś od 1. do 20. dnia kolejnego miesiąca w przypadku pracodawców.

Ubezpieczenie socjalne

Pozostałe składniki systemu ubezpieczenia społecznego - zwane ogólnie ubezpieczeniem socjalnym - obejmują ubezpieczenie emerytalno-rentowe, ubezpieczenie chorobowe oraz państwową politykę zatrudnienia.

Podstawa do obliczenia składek na ubezpieczenie socjalne jest identyczna jak w przypadku ubezpieczenia zdrowotnego. Stawka łączna składki na ubezpieczenie socjalne w 2020 roku dla pracodawcy wynosi 24,8% podstawy, a dla pracownika 6,5%.

Podobnie jak w przypadku ubezpieczenia zdrowotnego, obowiązek naliczania i odprowadzania poszczególnych składek ubezpieczenia socjalnego ciąży na pracodawcy.

Pracodawca ma obowiązek rejestracji siebie jako płatnika składek oraz swych pracowników w Czeskim Urzędzie Ubezpieczenia Socjalnego (Česká správa sociálního zabezpečení) do 8 dni od daty zatrudnienia pracownika.

W odróżnieniu od pracowników, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (OSVČ) nie muszą uczestniczyć w systemie ubezpieczenia chorobowego.

Minimalna składka na obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne w 2020 r. dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą jako główną czynność zarobkową wynosi 2.352 CZK miesięcznie.

Odprowadzenie składek (zarówno w przypadku pracodawców, jak i OSVC) z tytułu ubezpieczenia socjalnego za dany miesiąc powinno być dokonywane od 1. do 20. dnia kolejnego miesiąca.

OBOWIĄZKOWE UBEZPIECZENIE OD ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ PRACODAWCY WOBEC PRACOWNIKÓW

Obowiązkowe ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej pracowników przez pracodawcę obejmuje wypadki przy pracy oraz choroby zawodowe, którym mogą ulec pracownicy będący w stosunku pracy z pracodawcą, ale także pracujący na podstawie porozumienia o czynności pracy lub porozumienia o wykonaniu pracy (por. dział dotyczący czeskiego prawa pracy).

Warunki i wysokość obowiązkowego ubezpieczenia pracodawcy (wypadki przy pracy, choroby zawodowe) są regulowane rozporządzeniem Ministerstwa Finansów Nr 125/1993.

Obowiązek ubezpieczenia powstaje automatycznie w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika. Od 1993 r. większość pracodawców ubezpiecza firma Kooperativa (należąca do Vienna Insurance Group; https://www.koop.cz/pojisteni/pojisteni-odpovednosti/zakonne-pojisteni-odpovednosti-zamestnavatele). Wyjątek stanowią pracodawcy, którzy na dzień 31 grudnia 1992 r. mieli podpisaną umowę o tym ubezpieczeniu z firmą Česká pojišťovna oraz ich następcy prawni, zachowując dotychczasowego ubezpieczyciela (https://www.ceskapojistovna.cz/pojisteni-odpovednosti-zamestnavatele/podrobne).

Pracodawca ma prawo do tego, aby ubezpieczyciel pokrył w ramach ubezpieczenia obowiązkowego OC szkody, które powstały pracownikom w wyniku wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej w wysokości i w zakresie określonym w Kodeksie pracy. Może to być nie tylko strata wynagrodzenia w okresie trwania zwolnienia lekarskiego lub w określonych przypadkach i po jego ukończeniu, ale także odszkodowanie za ból oraz ograniczenie możliwości funkcjonowania w społeczeństwie, pokrycie udokumentowanych kosztów leczenia oraz odszkodowanie za szkodę majątkową, która powstała po stronie pracownika.

W przypadku śmierci pracownika na skutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, osobom uprawnionym zwracane są koszty pogrzebu, a także wypłacana jest rekompensata na pokrycie kosztów utrzymania oraz jednorazowe odszkodowanie.

Obowiązkowe ubezpieczenie OC dotyczy wszystkich pracodawców bez względu na ilość pracowników. Nastanie obowiązku ubezpieczenia pracodawca powinien zgłosić bez zbędnej zwłoki za pośrednictwem odpowiedniego formularza (přihláška).

Ubezpieczenie trwa przez cały okres zatrudnienia. Kwotę ubezpieczenia wylicza pracodawca mnożąc podstawę wynagrodzenia oraz współczynnik właściwy dla danej grupy zawodowej.

Rejestracja do VAT

Rejestracja do VAT nie przebiega automatycznie, uzależniona jest u nowo otwartych spółek od decyzji urzędu skarbowego. Należy liczyć się z koniecznością przedstawienia w urzędzie skarbowym razem z wnioskiem informacje o przyszłej działalności handlowej spółki. Urząd z reguły żąda informacji dotyczącej przewidywanych obrotów spółki, przedmiotu działalności, kontrahentów spółki, tj. dostawców i odbiorców.

Zarazem po pomyślnej rejestracji do VAT należy spodziewać się w przypadku zwrotu VAT szczegółowych pytań ze strony urzędu skarbowego. O ile spółka będzie w pierwszych miesiącach odprowadzać VAT to sytuacja będzie zasadniczo mniej uciążliwa.